Đan Mạch – nơi xe đạp được “lên ngôi”
Trong thời đại đang phát triển với nhịp sống nhanh chóng và tăng cường ý thức về môi trường, việc tìm kiếm các phương tiện di chuyển thân thiện hơn với không gian xanh và giảm tiếng ồn trở nên cực kỳ quan trọng. Trong bối cảnh này, xe đạp đang trỗi dậy và “lên ngôi” như một phương tiện di chuyển thông minh, lành mạnh và tiết kiệm năng lượng. Không chỉ là công cụ để di chuyển từ điểm A đến điểm B, xe đạp ngày càng trở thành biểu tượng của lối sống bền vững và sự chấp nhận của cộng đồng đối với việc sử dụng phương tiện gắn liền với hoạt động thể dục. Trong bài viết này, Maruishi sẽ cùng bạn khám phá nơi mà cách mà xe đạp đang thể hiện sự “lên ngôi” mạnh mẽ trong xã hội hiện đại, từ các hệ thống giao thông thông minh đến cộng đồng yêu thích đạp xe ngày càng đa dạng và sôi động.
Thực trạng đạp xe ở Đan Mạch
Ở Đan Mạch, việc sử dụng xe đạp đã trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống hàng ngày, vượt qua mọi điều kiện thời tiết. Xe đạp không chỉ đóng vai trò phương tiện di chuyển, mà còn là biểu tượng của một lối sống bền vững và ý thức về môi trường. Từ việc giải trí, di chuyển, vận chuyển hàng hóa đến du lịch cùng gia đình, xe đạp đã gắn liền với nhiều khía cạnh của cuộc sống.
Nền hạ tầng xe đạp tại Đan Mạch đã được phát triển một cách rộng rãi và hợp lý. Các mạng lưới đường xá trải dài khắp mọi nơi, luôn có làn đường riêng dành cho xe đạp. Thậm chí, có cả những con đường cao tốc riêng dành cho xe đạp, tạo nên môi trường di chuyển thuận lợi và an toàn.
Với tới 675.000 xe đạp so với chỉ 120.000 ôtô tại Copenhagen, con số này chứng tỏ sức ảnh hưởng của xe đạp đối với cuộc sống và văn hóa ở nơi đây. Tới 29% tổng số hành trình trên đất Copenhagen được thực hiện bằng xe đạp, và đối với chặng đường đi làm hoặc đi học, con số này tăng lên đến 41%. Đặc biệt, tỷ lệ này tại Copenhagen có thể lên đến 62% đối với người dân sống và làm việc tại thành phố này. Không ngừng thúc đẩy sự sử dụng xe đạp, người dân ở Copenhagen đã đạp tổng cộng 1,4 triệu km mỗi ngày trong năm 2016, tăng 22% so với 10 năm trước đó.
Với trung bình mỗi người dân Đan Mạch đạp xe 1,6 km mỗi ngày, và 9 trong 10 người dân sở hữu ít nhất một chiếc xe đạp, mọi người không chỉ xem xe đạp như một phương tiện, mà còn như một phần của cuộc sống hàng ngày. Không chỉ dành cho những ngày nắng đẹp, xe đạp trở thành người bạn đồng hành trong mọi tình huống, từ đi làm, mua sắm đến tham gia các sự kiện đông người. Sự thuận lợi của địa hình bằng phẳng cùng với ý thức về môi trường đã thúc đẩy phát triển của xe đạp ở nước này.
Đa dạng về loại hình và mục đích sử dụng, xe đạp tại Đan Mạch có từ những mẫu xe đua cho tới các dạng xe đạp có thùng lớn để chở hàng hay chở trẻ em. Đặc biệt, vào giờ cao điểm, các làn đường xe đạp ở thủ đô Copenhagen cũng đông đúc và sôi động, tạo nên bức tranh sôi động không khác gì các thành phố lớn khác trên thế giới.
Văn hóa đạp xe hơn 100 năm tuổi
Xe đạp ra đời lần đầu tại Đan Mạch vào năm 1880, và trong giai đoạn từ 1920 đến 1930, chúng đã nhanh chóng trở thành biểu tượng của sự bình đẳng và tự do. Trong thời kỳ đó, xe đạp trở thành nguồn cảm hứng cho mọi tầng lớp xã hội, góp phần tạo nên một không gian chung cho cả thành phố và làng quê. Các công dân ở thành phố di chuyển bằng xe đạp để đến nơi làm, còn người ở nông thôn thong dong đạp xe trong những ngày nghỉ, tạo ra một sự kết nối đáng kể với môi trường xung quanh.
Nhưng đến những năm 1950, với sự gia tăng của tài sản, một phần người dân Đan Mạch đã bắt đầu thay thế xe đạp bằng xe máy và ôtô. Tương tự như nhiều nơi trên thế giới, các quy hoạch đô thị tại Đan Mạch cũng đã tin vào tương lai của ôtô và đường cao tốc, và mặc dù có những lối đi riêng dành cho xe đạp, nhưng không thể tránh khỏi việc tạo ra nhiều khu vực dành riêng cho xe cơ giới.
Tuy nhiên, sự thay đổi đã đến vào đầu những năm 1970, khi cuộc khủng hoảng dầu mỏ đã làm cho mọi người phải suy nghĩ lại. Tại Copenhagen, ý tưởng “Ngày Chủ nhật không ôtô” đã xuất hiện, và từ đó nhiều người đã tham gia biểu tình với mục tiêu biến thủ đô Đan Mạch thành một thành phố không ôtô hoàn toàn. Điều này đã dẫn đến việc khu phố mua sắm chính của Copenhagen, Stroget, chính thức trở thành khu vực chỉ dành cho người đi bộ từ năm 1962.
Cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1970 là gì? Cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1970, còn được gọi là “Khủng hoảng dầu đầu thập kỷ 1970”, là một sự kiện quan trọng trong lịch sử kinh tế và chính trị toàn cầu. Khủng hoảng này bắt đầu từ khoảng cuối năm 1973 và kéo dài đến giữa những năm 1980. Đây là một chuỗi các biến động trong ngành dầu mỏ và thị trường năng lượng, gây ra những tác động đáng kể đối với nền kinh tế và chính trị của nhiều quốc gia.
Nguyên nhân chính của cuộc khủng hoảng này bắt đầu từ việc các quốc gia OPEC (Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ) thực hiện một chính sách cắt giảm sản lượng dầu mỏ và tăng giá dầu mỏ nhằm đòi hỏi các quốc gia công nghiệp phương Tây nâng cao giá trị nguyên liệu chúng nhập khẩu. Điều này dẫn đến việc tăng giá dầu mỏ gấp đôi trong vòng vài tháng và tạo ra một sự thay đổi lớn trong nguồn cung cấp và giá cả của năng lượng trên toàn thế giới.
Thời gian tiếp theo, sự quan ngại về ô nhiễm không khí, biến đổi khí hậu và nhu cầu về sức khỏe đã làm cho xe đạp trở lại với sự mạnh mẽ. Chính sách đánh thuế cao đối với xăng dầu và ôtô của Đan Mạch cũng đã đóng góp quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của các phương tiện giao thông xanh như xe đạp. Điều này đã giúp Đan Mạch tiếp tục là một trong những quốc gia có môi trường xe đạp phát triển mạnh mẽ và ảnh hưởng lớn.
Lớn lên cùng chiếc xe đạp
Trong thời đại hiện nay, xe đạp không chỉ là một phương tiện di chuyển, mà còn trở thành một phần văn hóa sâu sắc của Đan Mạch. Từ khi còn bé, những đứa trẻ ở đây đã được khuyến khích học cách đạp xe ngay từ khi chúng còn bé, thường là từ 2-3 tuổi, rất sớm trước khi bước chân vào trường học. Trong giai đoạn này, những đứa trẻ thường bắt đầu với những chiếc xe đạp nhỏ hơn, không có bàn đạp, để họ học cách giữ thăng bằng và phát triển kỹ năng lái xe đạp cơ bản.
Ngay cả trước khi đi học, việc học về an toàn giao thông cũng trở nên quan trọng. Tại trường, trẻ em được dạy về luật lệ giao thông, an toàn giao thông đường bộ và tầm quan trọng của việc đội mũ bảo hiểm khi đạp xe. Những nguyên tắc này không chỉ áp dụng cho trẻ em mà còn cả người lớn, đảm bảo môi trường đường phố an toàn và hạn chế nguy cơ tai nạn.
Một giải pháp phổ biến khác cho các gia đình có trẻ em tại Đan Mạch là sử dụng xe đạp chở hàng. Loại xe ba bánh ngoại cỡ này có một hộp gỗ lớn ở phía trước, được phát minh vào những năm 1980 tại Freetown of Christiania ở Copenhagen. Có thể nói rằng một phần tư số gia đình ở Copenhagen có hai con trở lên sở hữu một chiếc xe đạp chở hàng loại này để chở trẻ em, hàng tạp hóa và các nhu yếu phẩm khác. Điều này đã thúc đẩy sự phát triển của xe đạp chở hàng tại Đan Mạch, nó cũng đã giành được các giải thưởng về thiết kế và trở thành một sản phẩm xuất khẩu thành công.
Thống kê gần đây cho thấy ý thức về an toàn khi sử dụng xe đạp ở thủ đô Copenhagen đã tăng lên đáng kể, từ 53% lên 76% trong khoảng thời gian từ 2006 đến 2016. Tuy nhiên, hội đồng thành phố vẫn đặt mục tiêu tăng con số này lên 90% vào năm 2025, với hy vọng tiến gần hơn đến mục tiêu trung hòa carbon và tạo ra môi trường giao thông an toàn hơn cho tất cả mọi người.
Carbon là gì? Carbon thường được sử dụng để chỉ khí carbon dioxide (CO2). CO2 là một khí hiệu quả trong việc gây hiệu ứng nhà kính và góp phần vào biến đổi khí hậu. Các hoạt động như đốt nhiên liệu hóa thạch (như xăng, dầu và than đá) để sản xuất năng lượng và di chuyển phương tiện giao thông tạo ra lượng lớn CO2 và các khí nhà kính khác được thải ra môi trường. việc thúc đẩy sử dụng xe đạp như một phương tiện vận chuyển thân thiện với môi trường có thể giúp giảm lượng khí CO2 được thải ra môi trường từ việc sử dụng xe ôtô và các nguồn năng lượng không thân thiện với môi trường khác.
Những cung đường dành riêng cho xe đạp
Nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về việc sử dụng xe đạp làm phương tiện chính cho việc di chuyển, các nhà quy hoạch đô thị hiện đại tại Đan Mạch đang tiến hành phát triển hạ tầng xe đạp trải dài khắp cả nước. Những con đường dành riêng cho xe đạp rộng rãi và những cây cầu thiết kế đặc biệt đã làm cho việc di chuyển bằng xe đạp trở nên an toàn hơn và các dự án “siêu xa lộ dành cho xe đạp” đang được mở rộng tại các khu vực đô thị lớn hơn, nhằm mở rộng khả năng tiếp cận và tạo ra môi trường giao thông thân thiện hơn với người đi xe đạp.
Các “siêu xa lộ dành cho xe đạp” được thiết kế nhằm tối ưu hóa nhu cầu của người đi làm, đảm bảo một hành trình suôn sẻ với ít điểm dừng hơn và đồng thời tăng cường tính an toàn. Mục tiêu chính của việc xây dựng những con đường này là tạo ra điều kiện thuận lợi hơn cho người đi xe đạp, kết nối các khu vực làm việc, học tập và cư trú, để việc di chuyển bằng xe đạp trở nên thuận tiện hơn so với việc sử dụng ôtô. Hơn nữa, sự liên kết giữa các “siêu xa lộ dành cho xe đạp” và hệ thống giao thông công cộng giúp tạo ra sự kết hợp lý tưởng cho việc di chuyển của người dân.
Hạ tầng xe đạp không chỉ mang lại lợi ích về môi trường và sức khỏe, mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế không ngờ. Khi đạp xe, người dùng không chỉ phải mua xe đạp, mà còn tiêu tiền cho việc sửa chữa, mua sắm các vật dụng phụ trợ như thức ăn, nước uống, quần áo, và các dụng cụ liên quan khác. Số liệu từ Bộ Tài chính Đan Mạch cho thấy, mỗi khi ai đó đi xe đạp 1 km ở Copenhagen, thành phố sẽ thu được lợi nhuận kinh tế 4,80 krone (khoảng 0,75 USD). Với việc mỗi ngày có khoảng 1,4 triệu km được đạp xe, số lợi nhuận này lên đến 1,05 triệu USD.
Krone là gì? “Krone” là đơn vị tiền tệ của Đan Mạch. Tên đầy đủ của đơn vị này là “Danish Krone” (Krone Đan Mạch), và ký hiệu viết tắt là “DKK”. Đây là đơn vị tiền tệ chính thức được sử dụng trong giao dịch và thanh toán tại Đan Mạch. Thông qua Cơ chế Tỷ giá Hối đoái châu Âu (European Exchange Rate Mechanism, viết tắt là ERM II), đồng krone Đan Mạch có tỷ giá hối đoái cố định so với đồng Euro. Trước đó, đồng krone Đan Mạch gắn chặt với đồng Mark Đức để giữ cho đồng krone được ổn định.
Để được xem là đường “siêu xa lộ dành cho xe đạp”, những tuyến đường này phải tuân theo nhiều yếu tố chất lượng như trang bị máy bơm không khí, cung cấp nơi nghỉ ngơi, tạo nút giao an toàn hơn, thiết kế đường gợn sóng xanh và đèn giao thông được điều chỉnh dựa trên tốc độ trung bình khi đạp xe. Những tuyến đường này sẽ được đánh dấu bằng biển báo đường bộ cùng với các dấu vết màu cam trên mặt đường nhựa, giúp người đi xe dễ dàng theo dõi hướng dẫn trong cả ngày và đêm, chỉ cần làm theo dấu “C” màu cam.
Mới đây, chính quyền Đan Mạch đã đề xuất khôi phục “Ngày chủ nhật không ôtô” trên toàn quốc. Các thành phố lớn như Copenhagen và Aarhus sẽ là những nơi đầu tiên áp dụng ý tưởng này. Bộ trưởng Giao thông vận tải của Đan Mạch, Engelbrecht, cho biết: “Chúng tôi muốn mang đến một trải nghiệm sống khác biệt vào ngày Chủ nhật và tận dụng không gian đô thị theo các cách mới. Chúng ta đã thấy rằng Copenhagen đã có những ý tưởng khá sáng tạo về việc sử dụng đường phố. Chúng ta có cơ hội tạo ra một mô hình hybrid, nơi vào ngày thường, chúng hoạt động như thông thường, nhưng vào ngày Chủ nhật, chúng ta thay đổi cách sử dụng đường phố.” Để thực hiện ý tưởng này, Bộ Giao thông vận tải cần thảo luận với các bên liên quan trong Nghị viện. Nếu ý tưởng này được chấp thuận, dự kiến sẽ triển khai vào mùa thu năm nay.
Một số sự thật thú vị về xe đạp ở Đan Mạch
Xe đạp có một vai trò vô cùng quan trọng và độc đáo trong văn hóa và cuộc sống hàng ngày của Đan Mạch. Dưới đây là một số sự thật thú vị về xe đạp ở Đan Mạch:
- Tỷ lệ sở hữu xe đạp: Đan Mạch có một trong những tỷ lệ sở hữu xe đạp cao nhất trên thế giới. Thống kê cho thấy khoảng 9 trong 10 người dân Đan Mạch sở hữu ít nhất một chiếc xe đạp.
- Hạ tầng xe đạp: Đan Mạch đã đầu tư mạnh vào hạ tầng cho xe đạp. Các thành phố ở Đan Mạch có những mạng lưới đường xe đạp rộng rãi và hiện đại, kèm theo những cơ sở hỗ trợ như bãi đỗ xe đạp, trạm sửa xe và các dịch vụ hỗ trợ người đi xe đạp.
- Xe đạp trở thành văn hóa: Xe đạp đã trở thành một phần văn hóa độc đáo của Đan Mạch. Người dân ở đây sử dụng xe đạp không chỉ để di chuyển mà còn để giải trí, vận động và thư giãn.
- Sử dụng xe đạp hàng ngày: Người dân Đan Mạch sử dụng xe đạp hàng ngày trong các hoạt động hàng ngày như đi làm, mua sắm, đưa đón con cái và thậm chí đi du lịch cùng gia đình.
- Siêu xa lộ dành cho xe đạp: Đan Mạch đã phát triển các “siêu xa lộ dành cho xe đạp” – những tuyến đường được thiết kế đặc biệt dành riêng cho người đi xe đạp, với các tiện ích như nơi nghỉ ngơi, điểm đỗ xe và các biện pháp an toàn.
- Nhân viên công sở đạp xe: Nhiều người làm việc trong các công ty và văn phòng ở Đan Mạch thường chọn xe đạp là phương tiện di chuyển hàng ngày. Việc này không chỉ giúp họ duy trì sức khỏe mà còn góp phần giảm tải giao thông và ô nhiễm.
- Hợp tác công tư trong phát triển xe đạp: Sự hợp tác giữa chính phủ và các doanh nghiệp tư nhân đã đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển xe đạp tại Đan Mạch. Nhiều công ty đã tham gia vào việc sản xuất và cung cấp các loại xe đạp đa dạng để phục vụ nhu cầu của người dân.
- Lợi ích kinh tế của xe đạp: Sử dụng xe đạp đã đóng góp không nhỏ vào nền kinh tế Đan Mạch. Việc sử dụng xe đạp thường đi kèm với việc tiêu tiền cho các dịch vụ và sản phẩm liên quan như sửa chữa, mua sắm và các hoạt động liên quan đến xe đạp.
- Ngày chủ nhật không ôtô: Đan Mạch đã đề xuất sáng kiến tái khởi động “Ngày chủ nhật không ôtô” trên toàn quốc. Ý tưởng này nhằm tạo ra một không gian đô thị thân thiện với người đi xe đạp và người đi bộ vào các ngày Chủ nhật.
- Ảnh hưởng tích cực đến môi trường và sức khỏe: Sử dụng xe đạp đem lại lợi ích cho môi trường và sức khỏe. Việc giảm lượng xe ôtô lưu thông cùng việc tạo ra không gian xanh hơn đã làm giảm tải áp lực về ô nhiễm và cải thiện chất lượng không khí.
Những điểm độc đáo và sáng tạo trong việc khuyến khích việc sử dụng xe đạp đã khiến Đan Mạch trở thành một điển hình trong việc thúc đẩy di chuyển bằng phương tiện giao thông xanh.
Biên tập viên
