Ông Ma Văn Thắng và chiếc xe đạp thồ hàng cho chiến dịch
Xe đạp không chỉ đơn thuần là phương tiện di chuyển, mà còn đóng một vai trò quan trọng trong thời kỳ kháng chiến, đặc biệt là trong các cuộc chiến tranh thế giới và cuộc chiến tranh Việt Nam. Trong bài viết này, Maruishi sẽ cùng các bạn đọc khám phá câu chuyện về ông Ma Văn Thắng và chiếc xe đạp thồ mà ông đã sử dụng trong chiến dịch quan trọng, đóng góp quan trọng vào chiến thắng lịch sử tại Điện Biên Phủ, một chiến công vĩ đại lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu.
Ông Ma Văn Thắng và sáng kiến cải tiến xe đạp thồ
Xe đạp thồ là gì? Xe đạp thồ, còn được gọi là “xe đạp đặc chủng” hoặc “xe đạp tải”, là một loại xe đạp được thiết kế đặc biệt để chở hàng hóa hoặc vận chuyển các vật phẩm nặng và cồng kềnh. Đặc điểm nổi bật của xe đạp thồ là có một hoặc nhiều khung và bệ đựng đặc biệt, thường được gắn trước hoặc sau xe, để đặt hàng hóa lên đó. Xe đạp thồ thường có thiết kế khá chắc chắn và khả năng chịu tải trọng lớn, giúp người sử dụng vận chuyển hàng hóa một cách hiệu quả và tiết kiệm sức lao động. Xe đạp thồ thường được sử dụng trong nhiều mục đích khác nhau, bao gồm việc vận chuyển hàng hóa trong thành phố, làm việc trong các ngành công nghiệp như giao hàng, và thậm chí trong một số hoạt động phi thương mại như chở đồ đạc cá nhân hoặc hàng hóa cho mục đích cá nhân.
Xe đạp không chỉ đơn thuần là một công cụ vận chuyển, mà còn trở thành biểu tượng của sự sáng tạo và đoàn kết trong thời kỳ kháng chiến, đặc biệt là trong chiến tranh Việt Nam và điển hình là chiến dịch Điện Biên Phủ vĩ đại. Trong hành trình này, xe đạp thồ đã đóng vai trò quan trọng không chỉ trong việc chở hàng hóa quan trọng như lương thực, thực phẩm, và đạn dược mà còn trong việc đưa thương binh và hàng hóa quan trọng đến những nơi cần thiết.
Trong hồi ức và truyền thống của người dân, một người nổi bật lúc đó là ông Ma Văn Thắng, một nông dân xuất thân từ Thanh Lâu, Thanh Ba, Phú Thọ, người đã đánh dấu tên mình trong lịch sử với sáng kiến cải tiến xe đạp thồ. Ông Thắng, khi đó là Chủ tịch Ủy ban kháng chiến hành chính xã Thanh Minh, huyện Thanh Ba, đã biến chiếc xe đạp thồ thông thường thành một phương tiện chở hàng đặc biệt, có khả năng chịu tải lớn hơn, giúp tối ưu hóa việc vận chuyển hàng hóa quan trọng trong cuộc chiến.
Ban đầu, xe đạp thồ chỉ có thể chở từ 80-100 kg hàng hóa và di chuyển cực kỳ mệt mỏi trên những con đường gập ghềnh. Nhưng ông Thắng đã tận dụng sự sáng tạo và khéo léo của mình để cải tiến chiếc xe đạp thồ. Ông đã gia cố khung xe bằng cách buộc thêm đoạn tre nhỏ (hoặc gỗ) dài khoảng 1m vào ghi-đông để điều khiển, đồng thời thêm một thanh gỗ cao khoảng 50 cm vào trục yên để giữ thăng bằng và đẩy xe. Ông cũng đã hàn thêm sắt và sử dụng gỗ để tăng độ cứng của khung xe, và lót vải, quần áo cũ, săm cũ vào bên trong để tăng độ bền của săm và lốp xe. Nhờ những cải tiến này, xe đạp thồ của ông Thắng có thể chở tải lên đến 325 kg hàng hóa, nâng cao hiệu suất vận chuyển đáng kể.
Trong một thời đại khi xe đạp thồ được coi là tài sản quý giá và thường thuộc về những người giàu có, ông Thắng, một người nông dân bần cố, đã chứng tỏ tài năng và lòng đoàn kết thông qua việc biến chiếc xe đạp thồ thành một công cụ vận chuyển quan trọng trong cuộc chiến tranh. Ông đã đặt tâm huyết và sự thông minh của mình vào việc nâng cao năng suất của xe đạp thồ, giúp đồng đội và đất nước vượt qua những khó khăn trong cuộc chiến. Đó chính là tấm gương sáng cho sự sáng tạo và khả năng vượt qua của người dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến.
Ông Thắng đã chia sẻ một câu chuyện đầy ý nghĩa về nguồn gốc và sự phát triển của chiếc xe đạp thồ đặc biệt mà ông đã sử dụng trong thời kỳ chiến tranh khốc liệt. Chiếc xe đạp thồ của ông, ban đầu, là một chiếc xe đạp đi mượn từ một cơ quan đóng trại trên đường ra mặt trận. Tuy nhiên, khi cơ quan đóng trại di chuyển và không còn cần sử dụng chiếc xe nữa, ông Thắng đã tiếp quản nó và biến nó thành một tài sản quý báu gắn với cuộc đời và kháng chiến của mình. Điều này là một minh chứng rõ ràng về tinh thần đoàn kết và sự tận tâm của người dân trong việc tạo ra những công cụ cần thiết cho chiến tranh.
Khi cuộc chiến đang diễn ra trên những con đường xa xôi và lực lượng quân đội còn ít, mọi người phải đoàn kết và cố gắng để chở được nhiều lương thực hơn đến những nơi cần thiết. Các phương tiện sử dụng là xe đạp, chủ yếu là các dòng Peugeot, Lanh-côn và các loại xe thu được từ các trận chiến trước đó. Để tạo ra những chiếc xe đạp thồ mạnh mẽ như thế, ông Thắng và các đồng đội đã phải tiến hành các cải tiến đáng kể.
Trung bình, mỗi người mỗi chuyến chỉ chở được từ 80 đến 100 kg gạo, điều này đã đòi hỏi họ phải vất vả làm việc. Nhưng với sáng kiến của ông Thắng và các đồng đội, những chiếc xe đạp thồ đã có khả năng chở tải lên đến 400 kg gạo mỗi chuyến. Ông Ma Văn Thắng một mình đã vận chuyển được 3.700 kg hàng hóa trên một quãng đường dài 2.100 km trải qua rừng núi đầy gian khổ. Chiếc xe đạp thồ của ông đã trở thành biểu tượng của năng suất cao nhất trong cuộc chiến tranh.
Ông Thắng, một người bản địa và bản chất của người nông dân, khi được hỏi về sáng kiến của mình, thể hiện sự khiêm tốn và chân thành. Ông không biết rằng mình là người đầu tiên có ý tưởng cải tiến xe đạp thồ để vận chuyển hàng hóa hiệu quả. Một cách ngẫu nhiên, thông qua báo chí và tuyên truyền, ông mới biết được giá trị của sáng kiến của mình và tầm quan trọng của chiếc xe đạp thồ trong lịch sử quốc gia. Điều này thể hiện tinh thần khiêm nhường và sự kiên định trong công việc của ông Thắng, người đã đóng góp một phần quan trọng vào cuộc chiến tranh độc lập và tự do của Việt Nam.
Chiếc xe đạp thồ trong thời kỳ kháng chiến
Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, việc cung cấp và tiếp tế hàng hóa trở thành một trong những thách thức khó khăn nhất. Điều này xuất phát từ những khó khăn về khoảng cách lớn giữa tiền tuyến và hậu phương, với hàng trăm kilômét xa nhau, và những yếu tố khác như thời tiết khắc nghiệt và địa hình đầy hiểm trở. Đặc biệt, việc tiếp tế phải được bí mật và an ninh tuyệt đối để tránh bị giặc phát hiện và tấn công trên đường.
Với tinh thần “quyết chiến quyết thắng”, hàng vạn dân công đã được kêu gọi và huy động để tham gia vào nhiệm vụ vận chuyển lương thực và đạn dược tới tiền tuyến sử dụng các phương tiện vận tải thô sơ. Trong danh sách các phương tiện đó, một loại đặc biệt hiệu quả là chiếc xe đạp thồ. Điều này bởi vì xe đạp thồ có một loạt ưu điểm đáng kể: không cần nhiên liệu, dễ dàng sửa chữa, có khả năng ngụy trang và có thể hoạt động cả khi đi một mình hoặc nhóm trong mọi điều kiện thời tiết.
So với phương tiện vận tải truyền thống như gánh gồng và mang vác, xe đạp thồ có nhiều ưu điểm rõ rệt. Trung bình, mỗi xe đạp thồ có thể chở từ 50 đến 100 kg hàng hóa, tương đương với sức chở của 5 người gánh gồng. Nó cũng có tốc độ nhanh hơn và có khả năng vận chuyển các loại hàng hóa cồng kềnh và chất lỏng như xăng, dầu, và có khả năng vượt qua nhiều loại địa hình và đường sá khác nhau mà các phương tiện khác như ôtô không thể làm được.
Ông Ma Văn Thắng, người đã từng là Chủ tịch Ủy ban kháng chiến hành chính xã Thanh Minh, huyện Thanh Ba, đã tham gia vào đội xe đạp thồ tỉnh Phú Thọ với 100 người và được giao nhiệm vụ quan trọng. Đoàn của ông đã phải vượt qua quãng đường dài hơn 200 km từ kho Âu Lạc (Yên Bái) tới đèo Pha-Đin (thuộc tỉnh Sơn La), đi qua 12 chiếc cầu và nhiều con suối, vượt qua nhiều đèo cao như đèo Mỵ, đèo Thiếu, và đèo Lũng Lô. Chiếc xe đạp mà ông sử dụng, một chiếc “Lanh côn” do Pháp sản xuất, được trưng dụng và giao cho ông để phục vụ trong cuộc chiến.
Ban đầu, chiếc xe đạp này chỉ có thể chở được từ 80 đến 100 kg hàng hóa, và mỗi chuyến đi đều là một cuộc thách thức đầy vất vả. Tuy nhiên, nhờ tinh thần quyết tâm và sáng kiến của ông Thắng, chiếc xe đạp thồ của ông đã trở thành một trong những phương tiện vận chuyển hiệu quả nhất trong cuộc chiến tranh.
Trong quá trình vận chuyển hàng hóa quan trọng, ông Ma Văn Thắng đã thực hiện một loạt sáng kiến và cải tiến đặc biệt để nâng cao hiệu suất và khả năng chở hàng của chiếc xe đạp thồ. Một lần, trên đường vận chuyển, xe của ông đã bị kiểm tra đột xuất, và khối lượng hàng hoá trên xe đã đạt đến con số 325 kg. Đây là một kỷ lục ấn tượng và được Ban chi viện chiến dịch xác nhận và biểu dương trên toàn mặt trận.
Trên đường vận chuyển hàng quan trọng, đoàn xe đạp thồ T20 thường phải đối mặt với sự oanh kích và bắn phá của máy bay địch. Đôi khi họ còn gặp phải bom chưa nổ, và trong những trường hợp như vậy, các anh em trong đoàn đã phải tận dụng kiên nhẫn và sự can đảm để kéo bom xuống vực để mở đường và hoàn thành nhiệm vụ vận chuyển đúng thời hạn.
Khi kết thúc cuộc chiến dịch, đoàn xe đạp thồ T20 Phú Thọ đã ghi nhận một thành tích ấn tượng với việc vận chuyển thành công 85 tấn hàng cho mặt trận, vượt qua chỉ tiêu đề ra một cách xuất sắc. Điều này đã đánh dấu sự cống hiến và khả năng tổ chức xuất sắc của đoàn, và họ đã được tặng thưởng lá cờ “Nông Lâm Quốc tế” để tôn vinh sự đóng góp quan trọng này.
Riêng ông Ma Văn Thắng, một trong những tượng đài của sự hy sinh và khát vọng chiến thắng, đã vận chuyển không ít hơn 3.700 kg hàng hoá trên tổng chiều dài đường rừng núi dài hơn 2.100 km. Chiếc xe đạp thồ mà ông sử dụng đã trở thành biểu tượng của khả năng vận chuyển cao nhất trong cuộc chiến dịch lịch sử này.
Với thành tích nổi bật này, ông Thắng đã nhận được sự công nhận và tôn trọng từ Ban Chỉ huy chiến dịch và Ban Cung cấp mặt trận thông qua việc trao tặng cho ông hai bằng khen cùng một Huân chương Chiến công hạng Ba. Những vinh dự này thể hiện lòng dũng cảm và đóng góp không thể đánh giá hết vào cuộc chiến tranh đầy gian khổ và cam go này.
Chiếc xe đạp chở hàng huyền thoại vẫn đang được lưu giữ, trở thành chứng nhân lịch sử vĩ đại
Cùng với nhiều hiện vật và tư liệu có giá trị khác, chiếc xe đạp thồ đạt kỷ lục vận chuyển trong chiến dịch Điện Biên Phủ là một biểu tượng cho sự đóng góp vĩ đại của quân và dân Tây Bắc vào cuộc chiến lịch sử này, tạo nên một Điện Biên Phủ chấn động toàn cầu, khiến tất cả các quốc gia khác trên thế giới đều phải kinh ngạc.
Tại Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ, chiếc xe đạp thồ đặc biệt của ông Ma Văn Thắng đang được lưu giữ và trưng bày, đánh dấu một phần quan trọng trong lịch sử của chiến dịch Điện Biên Phủ. Đây là một chiếc xe đạp Peugeot, một loại xe đạp thương hiệu nổi tiếng, đã thiết lập một kỷ lục ấn tượng bằng việc chở gần 400 kg lương thực trong một chuyến đi phục vụ tiền tuyến chiến đấu. Con số này thực sự là một kỳ tích đáng kinh ngạc, đặc biệt khi nó được thực hiện bởi một người nông dân bé nhỏ và với một chiếc xe đạp thồ tưởng chừng đơn giản và thô sơ.
Chiếc xe đạp thồ này không chỉ là một phương tiện vận chuyển thông thường, mà còn là một biểu tượng của lòng kiên nhẫn và quyết tâm của những người dân tại mặt trận hậu cần trong cuộc chiến đấu quyết liệt chống lại thế lực thù địch. Được trưng bày tại bảo tàng, nó thể hiện sự sáng tạo và lòng hy sinh của những người anh hùng đã đóng góp không nhỏ vào chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ và là một biểu tượng quý báu của tinh thần đoàn kết và sự hy sinh của quân và dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến lịch sử đầy gian khổ.
Bảo tàng không gặp khó khăn gì trong việc xác định người sáng tạo ra chiếc xe đạp này, bởi đã có bài báo trên Báo Quân đội nhân dân kể về chiếc xe đạp này trong kỷ niệm chiến thắng Điện Biên Phủ. Cán bộ của Bảo tàng đã sử dụng thông tin này để tìm đến gia đình ông Thắng và thu thập chiếc xe đạp để trưng bày. Chiếc xe đạp này đã được đưa vào Bảo tàng vào những năm 60 của thế kỷ trước và trở thành một nhân chứng sống cho những năm tháng chiến tranh đầy khốc liệt nhưng cũng rất đỗi tự hào của dân tộc ta.
Các nhà tham quan, đặc biệt là các nhà quân sự và học giả quốc tế, đã được tạo ấn tượng một cách cực kỳ mạnh mẽ và đắm chìm trong sự tưởng tượng vô cùng trước sự phi thường của một vật phẩm độc đáo – chiếc xe đạp thồ, mà họ đã được may mắn trải nghiệm trực tiếp tại Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ. Với họ, chiếc xe đạp thồ không chỉ là một món đồ thông thường, mà là một biểu tượng có ý nghĩa sâu sắc, về tầm quan trọng và vai trò đặc biệt đối với cuộc chiến dịch Điện Biên Phủ, một trong những sự kiện quan trọng nhất trong lịch sử của Việt Nam.
Các học giả quốc tế đã thể hiện sự kính trọng và lòng ngưỡng mộ cực kỳ sâu sắc đối với cuộc chiến tranh dân tộc của Việt Nam. Họ đã không chỉ nhìn thấy, mà còn đánh giá cao sự xuất sắc trong việc tổ chức và tinh thần đoàn kết mạnh mẽ của người Việt Nam. Họ đã chứng kiến cách người Việt có khả năng tập hợp mọi nguồn lực và tư duy sáng tạo để đóng góp mạnh mẽ vào mục tiêu của cuộc kháng chiến. Tất cả những điều này đã thể hiện rõ ràng rằng Việt Nam đã đối mặt với và vượt qua kẻ thù thông qua sự đoàn kết và lòng hy sinh không biết đến ngừng của cả quân và dân tại mặt trận hậu cần. Và chiếc xe đạp thồ đã trở thành biểu tượng đặc biệt, thể hiện sự sáng tạo không giới hạn và quyết tâm không mệt mỏi trong cuộc chiến dịch lịch sử này.
Chiếc xe đạp thồ của ông Ma Văn Thắng trong chiến dịch Điện Biên Phủ là biểu tượng sáng tạo và quyết tâm của quân và dân Tây Bắc Việt Nam. Nó thể hiện sự kiên nhẫn và sáng tạo của những người dân tại mặt trận hậu cần. Ông Thắng đã cải tiến chiếc xe này, tăng khả năng chở hàng lên đến 400 kg, giúp cung cấp lương thực và đạn dược cho tiền tuyến chiến đấu. Điều này đã đóng góp quan trọng vào chiến dịch Điện Biên Phủ và cuối cùng là chiến thắng lịch sử của Việt Nam. Chiếc xe đạp thồ và câu chuyện về ông Thắng là một phần quan trọng của hồi ức và tôn vinh những người anh hùng đã đóng góp vào chiến thắng này, chứng tỏ tinh thần đoàn kết và hy sinh của quân và dân Việt Nam.
Biên tập viên
