Xe đạp thồ – “Vua vận tải” của chiến trường Điện Biên Phủ
Xe đạp thồ là gì? Xe đạp thồ (còn được gọi là xe đạp giao thông hoặc xe đạp người gác) là một loại xe đạp đặc biệt được thiết kế để chở hàng hóa hoặc tải trọng nặng. Loại xe này có khả năng chở các tải trọng lớn hơn so với xe đạp thông thường, và thường được sử dụng trong việc vận chuyển hàng hóa, chở đồ đạc, hoặc trong các tình huống cần tải trọng nặng như quân sự và y tế.
Trong tất cả các phương tiện vận chuyển, xe đạp thồ đã chứng tỏ sự ưu việt của nó và đã trở thành một phương tiện vận chuyển vô cùng hiệu quả, chỉ sau các xe cơ giới. Trong cuộc chiến dịch Điện Biên Phủ, nhiệm vụ cung cấp và tiếp tế được xem xét là một trong những thách thức lớn nhất do khoảng cách xa giữa tiền tuyến và hậu phương, với hàng trăm kilômét, thời tiết khắc nghiệt, địa hình nguy hiểm và đường xá khó khăn. Ngoài ra, sự bảo mật tuyệt đối trong việc tiếp tế là rất quan trọng để tránh bị kẻ thù tấn công trên đường.
Với tinh thần “quyết chiến quyết thắng”, hàng vạn công nhân và dân lao động đã được triệu tập để vận chuyển lương thực và đạn dược ra tiền tuyến, và phương tiện thô sơ như chiếc xe đạp thồ đã chứng tỏ mình là một trong những công cụ hiệu quả nhất trong bối cảnh đó. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về chiếc xe đạp thồ – “Vua vận tải” của chiến trường Điện Biên Phủ ngày xưa thông qua sự khám phá của Maruishi.
Những ưu điểm vượt trội của xe đạp thồ
Không cần nhiên liệu, nhỏ gọn, khi hỏng dễ sửa chữa
Chiếc xe đạp thồ, một phương tiện vận chuyển độc đáo, không chỉ tiết kiệm nhiên liệu mà còn có sự nhỏ gọn và tính tiện dụng đáng kể. Điều đặc biệt là, khi gặp sự cố hoặc hỏng hóc, việc sửa chữa chiếc xe đạp thồ trở nên dễ dàng và đơn giản, tạo ra một lợi ích đáng kể cho người sử dụng.
Sự thiết kế đơn giản của xe đạp thồ với các bộ phận cơ bản như bánh xe, bộ truyền động, và khung sườn giúp người sửa chữa có thể dễ dàng tiếp cận và thay thế các linh kiện khi cần thiết. Không cần sử dụng công cụ phức tạp, việc bảo trì và sửa chữa xe đạp thồ có thể được thực hiện bởi người dùng thông thường, giúp họ tiết kiệm thời gian và tiền bạc. Điều này đặc biệt quý báu trong các hoàn cảnh khắc nghiệt như trong chiến dịch Điện Biên Phủ, khi việc duy trì và sửa chữa các phương tiện vận chuyển là một nhiệm vụ cực kỳ quan trọng.
Dễ dàng ẩn nấp địch
Chiếc xe đạp thồ, với sự đơn giản và tính linh hoạt của nó, đã chứng tỏ khả năng ngụy trang trong hầu hết các tình huống hoặc thậm chí có khả năng ẩn nấp máy bay địch, tạo ra một sự linh hoạt và bí ẩn đáng kinh ngạc.
Trong các tình huống mà việc duy trì sự ẩn mình là quan trọng, xe đạp thồ có thể được sơn lại hoặc trang bị với các loại vật liệu che kín, biến nó thành một phương tiện vận chuyển xuất sắc cho nhiệm vụ tối mật. Khả năng tháo rời và gắn lại các bộ phận của xe đạp thồ dễ dàng cũng cho phép người sử dụng tạo ra các biến thể để thích nghi với môi trường xung quanh.
Khả năng di chuyển linh hoạt
Chiếc xe đạp thồ, với tính linh hoạt vượt trội, khả năng di chuyển trên đa dạng các loại địa hình, dễ dàng lưu thông trên những con đường hẹp và khó tiếp cận, và đáp ứng mọi biến đổi của thời tiết, thể hiện sự đa năng và khả năng thích nghi vượt trội của nó.
Khả năng của xe đạp thồ di chuyển trên địa hình đa dạng, bao gồm đường phố thành thị, đường quê đồi núi, hay thậm chí là những con đường đất đỏ gồ ghề, là một điểm mạnh đặc biệt của nó. Khung xe đạp thồ được thiết kế để chịu được sự rung động và ép lực khi trải qua các địa hình khó khăn, giúp người sử dụng dễ dàng vượt qua mọi chướng ngại vật.
Ngoài ra, xe đạp thồ cũng thích hợp cho mọi loại đường hẹp, nơi các phương tiện lớn không thể tiếp cận. Điều này làm cho nó trở thành một công cụ vận chuyển linh hoạt trong các tình huống tắc đường hoặc cần phải di chuyển nhanh chóng qua các con đường nhỏ trong thành phố hay vùng quê.
Khả năng tải hàng đáng kinh ngạc
Chiếc xe đạp thồ, thông qua sự cải tiến và gia cố một số bộ phận, đã trở thành một phương tiện vận chuyển không thể xem thường, có khả năng vận chuyển hàng hóa lên đến 100kg một lần. Sự sáng tạo của người điều khiển xe bao gồm việc thêm vào các bộ phận như “tay ngai” dài khoảng 1 mét để điều khiển, một đoạn tre cao hơn yên xe khoảng 50cm để giúp duy trì thăng bằng và đẩy xe, và việc gia cố khung xe bằng cách hàn thêm sắt và sử dụng gỗ để tăng độ cứng. Để cải thiện độ bền của săm và lốp xe, họ sử dụng vải, quần áo cũ và săm cũ để lót bên trong.
Thêm vào đó, xe đạp thồ đã được trang bị thêm 2 chiếc ghế, một để dựa xe trong lúc nghỉ chân và một để chèn xe khi xuống dốc. Với sự sáng tạo này, người điều khiển xe đã dần tăng khối lượng hàng hóa lên đến 100kg mỗi lần vận chuyển, thậm chí có thể lên đến 200-300kg.
Kỷ lục vận chuyển hàng hóa trên xe đạp thồ thuộc về ông Ma Văn Thắng, một dân công ở Phú Thọ, người từng là Chủ tịch Ủy ban kháng chiến hành chính xã Thanh Minh, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ. Ông Thắng đã đưa ra ý tưởng và thực hiện sáng kiến vĩ đại này để nâng cao khả năng vận chuyển của xe đạp thồ.
Trong một thời gian ban đầu, mỗi lần vận chuyển, xe đạp thồ chỉ chở được khoảng 80-100kg gạo, nhưng sự cải thiện và sáng tạo của ông đã nâng khả năng vận chuyển lên đến 200-300kg mỗi lần. Sáng kiến và thành tựu của ông Thắng đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều người khác và đã được công nhận rộng rãi trên toàn mặt trận.
Là trợ lý đắc lực cho quân y
Xe đạp thồ, với tính linh hoạt và khả năng tải trọng cao, không chỉ có vai trò quan trọng trong việc vận chuyển hàng hóa mà còn có thể đóng vai trò là một trợ lý đắc lực trong lĩnh vực y tế và quân y trong nhiều tình huống khác nhau.
Trong môi trường quân sự, xe đạp thồ không chỉ là phương tiện vận chuyển hàng hóa mà còn là một công cụ đa dụng, có thể được sử dụng để tải trọng các thiết bị y tế cần thiết như thiết bị cứu thương, thuốc men, và nguồn nước. Sự linh hoạt của xe đạp thồ cho phép nó tiếp cận các khu vực khó tiếp cận và di chuyển nhanh chóng qua các tình huống khẩn cấp. Điều này đặc biệt hữu ích trong những tình huống chiến tranh hoặc tình trạng khẩn cấp, khi việc đưa các tài nguyên y tế đến nơi cần đến một cách nhanh chóng có thể cứu sống nhiều người.
Xe đạp thồ trở thành phương tiện vận chuyển không thể thiếu cho chiến dịch
Vùng Điện Biên thuở xưa từng là một vùng trù phú, nổi danh với nhiều đất đai và tài nguyên quý giá, thực sự có thể gọi là một “thiên đàng nông trại”. Trong thế kỷ XVIII, nhà sử học danh tiếng Lê Quý Đôn đã miêu tả vùng này trong tác phẩm “Kiến văn tiểu lục” như sau: “Khu vực này bao quanh bởi dãy núi, được bao quanh bởi dòng sông, trung tâm là các đồn sở, ruộng đất bằng phẳng, màu mỡ trải dài từ chân núi ra, cách đường đi một ngày, sản xuất nông nghiệp ở đây hiệu quả gấp đôi so với các vùng khác.”
Vùng Điện Biên này đã chứng kiến một trận thắng lịch sử vào ngày 7.5.1954, khi quân và dân Việt Nam đã chiến thắng ở trận Điện Biên Phủ. Trận chiến này kéo dài suốt năm mươi sáu ngày đêm, trong đó quân đội và nhân dân đã khoan dung vượt qua mọi khó khăn, gồm việc khắc núi, sống trong hang động, trời mưa không ngớt, thức ăn khan hiếm, và cả máu đổ trong bùn non. Chiến thắng tại Điện Biên Phủ đã lan tỏa trên toàn thế giới và làm rung động lòng người với sự quyết tâm và tinh thần bất khuất của quân và dân Việt Nam.
Những con đường trải dài bất tận
Trong cuộc chiến thắng lịch sử này, một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào chiến thắng là sự đóng góp của toàn quân và toàn dân, vượt qua mọi khó khăn và gian khổ để đảm bảo hậu cần cho quân đội, cung cấp lương thực, thuốc men, và các nhu yếu phẩm cần thiết cho bộ đội trên mặt trận.
Qua những chiến dịch quân sự quan trọng như Chiến dịch Biên giới năm 1950 và Chiến dịch Tây Bắc năm 1952, chúng ta đã thấy rõ vai trò của hạ tầng cơ sở và các tuyến đường trong chiến tranh, đặc biệt là trong các chiến dịch lớn. Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trong bữa cơm điểm hẹn lịch sử tại Điện Biên Phủ, đã nói: “Chúng ta đã phải khôi phục và mở rộng 4.500 km đường, trong đó có hơn 2.000 km dành cho xe cơ giới. Trước khi bắt đầu chiến dịch Điện Biên Phủ, chúng ta đã sửa chữa đoạn đường từ Tuần Giáo đến Lai Châu và cả đoạn đường từ Tuần Giáo đến Điện Biên Phủ, được biết đến sau này với tên gọi đường 42. Đặc biệt, đoạn đường từ Tuần Giáo đến Điện Biên Phủ, dài 89 km, hẹp và bị hư hỏng, phải được mở rộng không chỉ để phục vụ xe vận tải mà còn để xe kéo pháo. Khi chuyển sang chế độ “đánh chắc, tiến chắc,” chúng ta phải đối mặt với thách thức mới, đó là xây dựng một con đường để vận chuyển pháo bằng ô tô từ km 62 vào trận địa, đoạn đường này dài gần bằng đoạn đường từ Tuần Giáo đến Điện Biên Phủ và phải vượt qua địa hình núi rừng cực kỳ khó khăn.”
So sánh với việc xây dựng con đường dài 190 km (Ledo Road) trong điều kiện không có sự can thiệp của kẻ địch ở Myanmar trong Thế chiến II, quân đội Mỹ đã mất 18 tháng để hoàn thành nhiệm vụ này, trong khi chúng ta chỉ có một thời gian rất ngắn để xây dựng 160 km đường trên mặt trận dưới sự đe dọa liên tục từ máy bay và pháo binh, chỉ sử dụng cuốc, xẻng, và một ít thuốc nổ.
Ngoài ra, chúng ta đã tận dụng tuyến đường sông để cung ứng tài nguyên quan trọng. Mặc dù trên sông có nhiều ghềnh thác nguy hiểm, chúng ta đã có kinh nghiệm khắc phục khó khăn này, đặc biệt trong chiến dịch Thượng Lào. Sau một thời gian phá thác bằng thuốc nổ, chúng ta đã tăng trọng tải cho các mảng đá lên gấp ba, giảm số người điều khiển mảng từ ba, bốn người xuống còn một người. Những cô gái dân công từ Thanh Thủy và Phú Thọ, dù ban đầu sợ thác, sau đó đã điều khiển các mảng đá qua những dòng sông khó khăn.
Sức mạnh của xe đạp thồ
Tướng Navarre đã dự đoán: “Lực lượng của tướng Giáp sẽ không thể tiếp nhận được sự hậu cần vũ khí, đạn dược và lương thực. Việc phải vận chuyển hàng nghìn tấn lương thực, đạn dược và vật tư từ xa, đi qua hàng trăm kilômét rừng rậm để đáp ứng nhu cầu của một lực lượng chiến đấu khoảng 50.000 người là một thách thức không thể vượt qua.”
Tại các hỏa tuyến, nơi mà phương tiện giao thông cơ giới không thể sử dụng, việc gánh hàng bằng tay của dân công đã trở thành nguồn cung cấp chính. Những con đường dẫn ra mặt trận nằm giữa những hố bom lở loét và cây cỏ bám đá, ban ngày tĩnh lặng và im ắng, nhưng cũng như bước vào cuộc sống khi mặt trời lặn. Các đoàn người kéo theo nhau như một dòng nước hướng về phía tiền tuyến, và khắp nơi đều vang lên những tiếng hò và bài hát, thể hiện quyết tâm vượt qua mọi khó khăn và lòng yêu thương đối với những người đang chiến đấu trên mặt trận.
Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của các Hội đồng cung cấp tiền phương, toàn quân và toàn dân đã vượt qua mọi khó khăn và gian khổ để đảm bảo cung cấp lương thực, đạn dược và hậu cần cho mặt trận. Họ đã ưu tiên sử dụng phương tiện giao thông cơ giới, nhưng cũng không bỏ lỡ cơ hội sử dụng các phương tiện vận chuyển thô sơ như xe thồ, xe ngựa, xe trâu, xe cút kít, và bè mảng. Đặc biệt, số lượng xe đạp thồ được tận dụng đến mức tối đa, với tới 21.000 chiếc xe đạp thồ.
Mỗi chiếc xe đạp thồ có khả năng chở trung bình từ 50 kg đến 100 kg, tương đương với khả năng của 5 người gánh bộ, và nó cũng có thể di chuyển nhanh hơn và vận chuyển các vật liệu cồng kềnh, thậm chí cả xăng và dầu. Ban đầu, mỗi chiếc xe đạp thồ chở được 100 kg, nhưng sau đó, họ đã tận dụng mọi cơ hội để nâng tải lên 200-300 kg.
Xe đạp thồ có khả năng di chuyển trên mọi loại đường và địa hình, mà các phương tiện cơ giới không thể vượt qua. Lực lượng xe đạp thồ thường tổ chức thành các đoàn địa phương, với từ 30 đến 40 chiếc xe trong mỗi trung đội và chia thành các nhóm nhỏ khoảng 5 xe để hỗ trợ nhau khi vượt qua đèo và dốc cao. Hơn nữa, mỗi đoàn xe đạp thồ còn có một chiếc xe đặc biệt để chở các phụ tùng và dụng cụ sửa chữa khi cần.
Năng suất của xe đạp thồ cao hơn gấp mười lần so với dân công gánh bộ, giúp giảm bớt áp lực cung cấp thức ăn dọc đường cho những người vận chuyển. Xe đạp thồ đã tạo ra sự bất ngờ lớn đối với quân địch, thay đổi cơ cấu chiến lược trước đây.
Trong những ngày cuối cùng của chiến dịch, hàng vạn chiếc xe đạp thồ từ các vùng tự do, khu vực mới giải phóng ở Tây Bắc, và cả những vùng ở phía sau đường lươn tránh đã vượt qua rừng rậm và dòng suối để tham gia cung cấp cho tiền tuyến. Những tuyến cung cấp kéo dài hàng trăm kilômét từ Thanh Hóa và Phú Thọ đến Tây Bắc, và những đoàn dân công trên hỏa tuyến đã vượt qua núi và rừng, vượt qua đèo dốc nguy hiểm, cung cấp nguồn cung cấp lớn không biên giới cho tiền tuyến lớn.
Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng
Đáp lại lời kêu gọi của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, toàn quân và nhân dân Việt Nam đã tự quyết tâm và đoàn kết mạnh mẽ để hỗ trợ mặt trận Điện Biên Phủ. Bằng sự tổng hợp sức mạnh và lòng đoàn kết, chúng ta đã vượt qua mọi khó khăn và gian khổ, dẫn đến chiến thắng cuối cùng của Cộng hòa Dân chủ Xã hội Việt Nam trước sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Công tác hậu cần cho mặt trận Điện Biên Phủ là một bước tiến quan trọng, khẳng định sự phát triển sau 8 năm chiến đấu. Hậu phương của chúng ta không chỉ đáp ứng mọi yêu cầu về nguồn nhân lực và vật chất cho tiền tuyến, mà còn sẵn sàng đối phó với bất kỳ cuộc tấn công nào từ địch nếu họ xâm nhập vào trong thời gian quân đội của chúng ta đang ở trên mặt trận. Các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh và Quảng Bình đã được giao nhiệm vụ phục vụ cho các chiến dịch Trung và Hạ Lào. Tổng cộng, họ đã huy động tới 54.000 dân công, với gần hai triệu ngày công, và sử dụng hơn hai ngàn chiếc xe đạp thồ cùng với hơn một nghìn chiếc thuyền.
Trong miền Bắc, tỉnh Thanh Hóa đã trở thành nguồn cung cấp chính cho chiến dịch này. Thanh Hóa đã cung cấp sức người và sức lực chủ yếu cho đợt tấn công cuối cùng vào các vị trí địch, đảm bảo chiến thắng cuối cùng. Số lượng dân công Thanh Hóa tham gia vào đợt ba của chiến dịch đã đạt mức kỷ lục: 120.000 người, trong đó có 25.000 nữ công nhân. Trong cả ba đợt tấn công, Thanh Hóa đã huy động tổng cộng 178.924 dân công dài hạn và ngắn hạn, gần bằng 70% tổng số dân công của toàn bộ chiến dịch. Thanh Hóa cũng đã là nơi thu thập, nuôi dưỡng và điều trị hầu hết thương bệnh binh và tập trung huấn luyện cho nhiều tù binh, từ mặt trận Điện Biên Phủ trở về.
Tổng cộng, có nhiều nguyên nhân dẫn đến chiến thắng của chiến dịch Điện Biên Phủ, trong đó một yếu tố quan trọng quyết định là sự hỗ trợ mạnh mẽ từ hậu phương, cả về tài chính và tinh thần. Đối với quân địch, thất bại của họ có nhiều lý do, trong đó một lý do quan trọng là họ không thể đoán trước được khả năng cung cấp của hậu phương của chúng ta cho tiền tuyến. Trong cuốn “Tấn thảm kịch Đông Dương”, các tác giả Pháp đã đề cập đến sai lầm của tướng Navarre: “Ông đã tin rằng Việt Minh sẽ không thể tiếp tế cho Điện Biên Phủ; họ cho rằng nếu muốn tiếp cận Điện Biên Phủ, họ sẽ tiêu thụ hết bốn phần năm thực phẩm, và hơn nữa, không quân của ông có thể phá hủy các tuyến tiếp tế.” Ivon Panhinét, một học giả Pháp, đã ghi lại lời than thở của một sĩ quan Pháp: “Thật đáng tiếc! Máy bay của chúng tôi đã thua cả bồ dân công của Việt Minh.”
Biên tập viên
