Chiếc xe đạp thồ chở 345,5 kg lên Điện Biên Phủ
Điện Biên Phủ – một tên gọi gắn liền với cuộc chiến tranh lịch sử trong lòng mỗi người dân Việt Nam. Để làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” là những chiếc xe đạp thồ thô sơ mà chở tới 80 – 100 kg, thậm chí tới tận 345,5 kg mỗi chuyến trên những địa hình khó khăn và hiểm trở. Trong bài viết này, hãy cùng Maruishi-cycle tìm hiểu những chiếc xe đạp thồ trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 nhé.
Vài nét về xe đạp thồ
Khái niệm xe đạp thồ
Xe đạp thồ là gì? Xe đạp thồ, còn được gọi là “xe đạp chở hàng” hoặc “xe đạp gắn cối,” là một loại xe đạp được thiết kế đặc biệt để chở hàng hoặc hàng hóa nặng. Chúng thường có cấu trúc mạnh mẽ hơn so với xe đạp thông thường và có thể mang được các loại hàng hóa lớn và nặng. Xe đạp thồ thường được sử dụng trong các tình huống cần chở hàng hóa như giao hàng, vận chuyển hàng hóa trong các thị trấn hoặc khu vực đô thị, và trong các nhiệm vụ vận tải hàng hóa tại các khu vực không tiếp cận được bằng xe cơ giới.
Đặc điểm chính của xe đạp thồ
- Khung xe mạnh mẽ: Xe đạp thồ thường được thiết kế với khung xe cứng cáp và chịu lực để chịu được tải trọng nặng hơn so với xe đạp thông thường. Khung có thể được làm bằng thép hoặc các vật liệu cứng cáp khác.
- Bánh xe lớn: Bánh xe trên xe đạp thồ thường lớn hơn so với xe đạp thông thường. Điều này giúp tăng khả năng vận chuyển và cải thiện ổn định khi chở hàng hóa nặng.
- Hệ thống treo: Để giảm sốc và tăng khả năng kiểm soát khi di chuyển với tải trọng lớn, xe đạp thồ thường được trang bị hệ thống treo bánh trước và bánh sau.
- Bộ phanh mạnh mẽ: Hệ thống phanh trên xe đạp thồ thường được thiết kế để đảm bảo khả năng dừng lại an toàn khi có tải trọng nặng.
- Các phụ kiện chuyên dụng: Xe đạp thồ thường được trang bị các phụ kiện như giỏ, thùng hoặc cơ cấu đặc biệt để giữ và vận chuyển hàng hóa. Các phụ kiện này có thể gắn trên cả bánh trước và bánh sau.
- Yên xe lớn: Yên của xe đạp thồ thường lớn và mềm hơn để tạo sự thoải mái khi người điều khiển phải ngồi trong thời gian dài và chịu tải trọng.
- Hệ thống truyền động mạnh mẽ: Xe đạp thồ thường được trang bị hệ thống truyền động mạnh mẽ để có thể vận chuyển tải trọng nặng mà không gặp vấn đề.
- Có thể tháo rời: Một số mẫu xe đạp thồ có thể tháo rời để dễ dàng vận chuyển hoặc lưu trữ.
Lịch Sử Điện Biên Phủ: Hành Trình Của Những Chiếc Xe Đạp Thồ
Trong cuộc chiến thắng tại Điện Biên Phủ vào năm 1954, lực lượng Việt Minh đã thể hiện sự sáng tạo và khéo léo đáng kinh ngạc trong việc sử dụng xe đạp thồ để cung ứng lương thực, đạn dược và các nguồn tài nguyên quân sự khác đến các căn cứ của họ. Cuộc chiến này đặt ra một thách thức lớn về việc vận chuyển hàng ngàn tấn hàng hóa quân sự qua những con đường đèo dốc và địa hình gồ ghề của núi rừng, và xe đạp thồ đã trở thành giải pháp đáng tin cậy cho vấn đề này.
Với mục tiêu vận chuyển một lượng lớn tài nguyên quân sự quan trọng, lực lượng Việt Minh đã đề xuất những giải pháp sáng tạo để cải thiện khả năng vận chuyển và độ bền của xe đạp thồ. Chúng đã tạo ra những phiên bản tối ưu của xe đạp thồ bằng cách thêm “tay ngai” vào ghi-đông, giúp người điều khiển duy trì sự kiểm soát và ổn định khi di chuyển, đặc biệt là khi phải vượt qua các đoạn đường khó khăn và địa hình hiểm trở. Họ cũng tăng độ cứng của khung xe bằng cách hàn thêm sắt và buộc thêm gỗ, tạo ra một phiên bản mạnh mẽ hơn cho nhiệm vụ vận chuyển hàng hóa nặng.
Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, quân đội và công dân đã sử dụng hơn 21.000 chiếc xe đạp thồ, được tổ chức thành từng đoàn theo cơ sở địa phương. Mỗi đoàn bao gồm nhiều trung đội, mỗi trung đội có từ 30 đến 40 chiếc xe và được chia thành các nhóm gồm khoảng 5 xe để hỗ trợ lẫn nhau khi vượt qua các đoạn đường đèo và đoạn đường dốc cao. Mỗi đoàn xe thồ còn có một chiếc xe đặc biệt chuyên chở phụ tùng thay thế và dụng cụ sửa chữa để sử dụng dọc đường.
Một chiếc xe đạp thồ có khả năng chở trung bình từ 50 đến 100kg, tương đương với khả năng vận chuyển của 5 người, và nó di chuyển nhanh hơn so với việc bộ con người mang vác hàng hóa. Xe đạp thồ không chỉ chở hàng hóa cồng kềnh mà còn các chất lỏng như xăng và dầu. Điều quan trọng hơn cả, chúng có khả năng di chuyển trên nhiều loại đường và địa hình khác nhau mà ô tô không thể tiếp cận. Ưu điểm nổi bật của loại phương tiện này bao gồm không cần nhiên liệu, dễ dàng sửa chữa, khả năng ngụy trang, khả năng hoạt động độc lập hoặc theo đoàn dưới mọi điều kiện thời tiết.
Hơn nữa, những chiếc xe đạp có đèn phát điện còn được sử dụng để tạo ánh sáng trong đêm, phục vụ cho các bác sĩ phẫu thuật và các nhiệm vụ quan trọng khác trong điều kiện thiếu ánh sáng tự nhiên. Điều này thể hiện tính linh hoạt và đa năng của xe đạp thồ trong việc đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau trong cuộc chiến tranh gay go tại Điện Biên Phủ. Không giới hạn chỉ trong việc thay đổi ghi-đông và yên xe, họ đã tận dụng các nguồn tài nguyên có sẵn như vải, quần áo cũ và săm lốp để gia cố và tăng độ bền của xe đạp thồ. Điều này đã giúp kéo dài tuổi thọ của xe đạp thồ trong điều kiện chiến tranh khắc nghiệt.
Ban đầu, mỗi xe chỉ có thể chở khoảng 80 đến 100kg, nhưng sau đó, nhờ những cải tiến này, trọng tải có thể tăng dần lên. Đặc biệt, hai chiếc xe thồ được “gắn” lại với nhau có thể chở đến 2 thương binh nặng nằm và 4 thương binh nhẹ ngồi. Điều này thể hiện tinh thần đoàn kết và sự hy sinh của những người tham gia vào cuộc chiến dịch này. Xe đạp thồ đã trở thành một biểu tượng của sự quyết tâm và khả năng sáng tạo của người dân Việt Nam trong bối cảnh chiến tranh khốc liệt tại Điện Biên Phủ.
Xe Đạp Thồ – Ngựa Sắt Của Cuộc Chiến Điện Biên Phủ
Trong cuộc chiến Điện Biên Phủ đầy gian khổ và hy sinh, chiếc xe đạp thồ đã trở thành biểu tượng của sự hy sinh và kiên nhẫn không biết mệt mỏi của người lính và nhân dân Việt Nam. Chiếc xe đạp thồ, mặc dù thô sơ và giản dị, nhưng đã đảm nhiệm một nhiệm vụ vô cùng quan trọng – vận chuyển hàng ngàn tấn lương thực, vũ khí, và các tài nguyên quân sự đến tiền tuyến của cuộc chiến.
Cuộc chiến Điện Biên Phủ là một cuộc chiến đấu gay go với quân đội Pháp, và tài nguyên trở nên khan hiếm. Để đối phó với tình hình này, người dân Việt Nam đã huy động những chiếc xe đạp thồ, biến chúng thành “ngựa sắt” của cuộc chiến. Những chiếc xe đạp thồ này đã vượt qua những cung đường đèo dốc, rừng núi dày đặc, và thời tiết khắc nghiệt để vận chuyển lương thực, thực phẩm, thuốc men, và vũ khí cho đồng đội tại Điện Biên Phủ.
Đặc biệt, không thể không nhắc đến những anh hùng trong cuộc chiến này, những người lái chiếc xe đạp thồ một cách hy sinh, đôi khi với tải trọng vượt quá mọi giới hạn. Trịnh Ngọc, một dân công tại thị xã Thanh Hóa, đã ghi dấu ấn lịch sử bằng việc vận chuyển hàng lượng lớn vượt trội, với mỗi chuyến mang tải trọng ngoạn mục lên đến 345,5 kg.
Chiếc xe đạp thồ không chỉ là phương tiện vận chuyển, mà còn là biểu tượng cho sự hy sinh và đoàn kết của nhân dân Việt Nam trong cuộc chiến lịch sử này. Sứ mệnh của chúng không chỉ là chở hàng, mà còn là mang trên mình tinh thần quyết tâm và sự kiên nhẫn không biết mệt mỏi để đảm bảo chiến thắng của Tổ quốc trong cuộc chiến Điện Biên Phủ.
Cuộc Hành Trình Hy Sinh Vượt Khó Khăn với Xe Đạp Thồ Trong Chiến Dịch Điện Biên Phủ của người dân Thanh Hóa
Vào thời điểm Chiến dịch Điện Biên Phủ đang chuẩn bị cho một trận đánh quyết định, việc vận chuyển lương thực và tài nguyên quân sự đến tiền tuyến trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Trong khi đó, đường lên Điện Biên Phủ trải qua nhiều rừng núi hiểm trở và chịu thời tiết khắc nghiệt. Dưới tinh thần “Quyết tử cho tổ quốc quyết sinh,” nhân dân Thanh Hóa đã tổ chức hơn 12.000 công nhân dài hạn và hơn 76.000 công nhân ngắn hạn để vận chuyển lương thực, thực phẩm, thuốc men, vũ khí, và các nhu yếu phẩm cho chiến dịch, với phương tiện vận chuyển chính là xe đạp thồ.
Vào tháng 8 năm 1953, một đoàn xe thồ chạy dọc tuyến đường Thanh Hóa đã khởi hành để phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ. Đầu tháng 11 năm 1953, cùng với ngành giao thông, nhân công Thanh Hóa đã mở đường 41, một con đường quan trọng dùng để vận chuyển lương thực và vũ khí đến Điện Biên.
Sau khi đường đã được mở, nhân công đã liên tục tham gia vào các lần vận chuyển. Từ cuối năm 1953 đến tháng 3 năm 1954, nhân công Thanh Hóa đã thực hiện hai lần vận chuyển lên chiến dịch, đem theo tổng cộng 2.352 tấn lương thực và 265 tấn thực phẩm. Đây là nguồn cung cấp lương thực và thực phẩm dự trữ của Nhà nước cho cuộc kháng chiến. Đến ngày 15 tháng 4 năm 1954, Trung ương Đảng và Bộ chỉ huy chiến dịch đã giao cho Thanh Hóa nhiệm vụ vận chuyển gần 2.000 tấn gạo và 282 tấn thực phẩm đến ngày 31 tháng 5. Lúc này, nguồn cung cấp dự trữ của Nhà nước đã cạn kiệt, đòi hỏi sự đoàn kết của toàn dân. Một phong trào “dốc bồ đổ thúng” đã được khởi đầu, khi mọi người ra đồng thu hoạch lúa để đảm bảo “tất cả cho chiến dịch Điện Biên Phủ đại thắng”. Để đảm bảo hậu cần cho chiến dịch, Thanh Hóa đã tập hợp 182.124 nhân công gánh bộ và 11.000 nhân công sử dụng xe đạp thồ để tham gia.
Công việc phân chia nhiệm vụ vận chuyển được tổ chức một cách hiệu quả, bao gồm người từ các vùng miền, độ tuổi và kỹ năng lao động khác nhau. Người dân ở vùng biển và vùng sông nước đã sử dụng thuyền và xuồng, trong khi người dân miền Tây đã sử dụng xe ngựa và gánh hàng. Thanh niên và người trung niên ở thành thị cùng các huyện miền núi đã sử dụng xe thồ. Đặc biệt, để tăng hiệu suất vận chuyển, Nhân dân và Đảng bộ thị xã Thanh Hóa đã khuyến khích người dân đóng góp tiền, xe và thậm chí con em tham gia vào đoàn xe đạp thồ. Mặc dù xe đạp là tài sản quý báu của mỗi gia đình vào thời điểm đó, nhưng người dân đã sẵn sàng đóng góp nó để phục vụ trận chiến. Chỉ trong một thời gian ngắn, hàng trăm người từ các vùng lân cận đã tụ họp lại và hình thành một đội ngũ đoàn xe đạp thồ. Đoàn xe đạp thồ dân công Thanh Hóa ra đời, với ông Trịnh Vòi làm đoàn trưởng. Các huyện Quảng Xương, Hoằng Hóa, Đông Sơn, Thạch Thành, Hà Trung, Nông Cống và nhiều huyện khác cũng đã thành lập các đội xe đạp thồ để gia nhập vào đội ngũ lớn của tỉnh, để phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ.
Đoàn xe đạp thồ Thanh Hóa đã bắt đầu hành quân từ Ngã Ba Voi (nằm trong địa phận TP Thanh Hóa ngày nay) đến Hồi Xuân để tổ chức và chỉnh đốn đội ngũ, gửi những người mạnh và xe tốt lên tiền tuyến, người trung bình vào trung tuyến, và phụ nữ cùng người cao tuổi tham gia hậu tuyến. Đoàn xe đạp thồ được chia thành các đại đội theo từng huyện, mỗi đại đội được gọi là một C. Từ Hồi Xuân, đoàn xe đi qua một loạt các địa danh như suối Rút, Hòa Bình, Mộc Châu, Yên Châu, Sơn La, và vượt qua đèo Pha Đin để đến ngã ba Tuần Giáo. Trên con đường vận chuyển từ trạm H1 (Tuần Giáo) đến Điện Biên Phủ, dài hơn 80 km, đoàn xe đạp thồ Thanh Hóa đã được trang bị tới 3.000 chiếc xe.
Để tối ưu hóa hiệu suất vận chuyển, những chiếc xe thồ đã được tạo ra từ những chiếc xe đạp nước ngoài bằng cách thêm một đoạn tre nhỏ, khoảng một mét, vào tay lái, được gọi là “tay ngai” để điều khiển xe, và một đoạn tre dài khoảng 50 cm được đặt vào trục yên xe để cầm và duy trì thăng bằng trong quá trình đẩy xe. Để tăng sự cứng cáp của khung xe, người ta đã hàn thêm sắt, đính thêm gỗ và bọc thêm vải để tăng độ bền của săm và lốp. Mặc dù đường đi qua núi non, đèo dốc và địa hình khó khăn, nhưng trên giá đỡ của xe được thiết kế để mang theo nhiều đồ dùng cá nhân, như kiềng, ghi gô… để sử dụng trên đường. Đặc biệt, phong trào “thồ nhiều, đi nhanh” đã trở nên phổ biến, khích lệ mọi người cố gắng tăng trọng lượng hàng hóa. Từ 150 đến 200 kg mỗi chuyến xe đã tăng lên 300 kg và thậm chí nhiều hơn. Các người hùng của “xe thồ” như Cao Văn Tỵ, luôn chở đồ tới 315 kg; Bùi Tín – người đã được tặng Huy hiệu Bác Hồ và Huân chương Chiến công hạng Ba hai lần, đã đạt năng suất vận chuyển 320 kg trong suốt chiến dịch Điện Biên Phủ. Đặc biệt, “nhà vô địch xe thồ hàng” Trịnh Ngọc đã lập kỷ lục vận chuyển 345,5 kg mỗi chuyến, trở thành huyền thoại trên những con đường dốc cheo leo và đầy hiểm nguy.
Với tâm hồn hướng về Điện Biên Phủ và tinh thần đoàn kết sâu sắc, những đoàn xe đạp thồ và những công nhân gánh gồng đã lập bước đi ngược về phía miền Tây Thanh Hóa, và sau đó tiến lên Hòa Bình và Sơn La để đến Điện Biên Phủ. Hành trình này dài hơn 500 km và những chiếc xe đạp thồ trong cuộc hành trình được so sánh như những “ngựa sắt” với khả năng chở hàng tải từ 80 đến 100 kg mỗi chiếc.
Hành trình xe đạp thồ vượt 345,5 kg lên Điện Biên Phủ là một thách thức khó khăn, nhưng cũng là một cơ hội để thể hiện quyết tâm và kiên nhẫn. Điều này cũng là một lời nhắc nhở về sự kiên trì và quyết tâm của con người trong việc vượt qua những khó khăn trong cuộc sống.
Biên tập viên
